6 Mart 1927 yılında muhteşem bir galayla açılan bina eski İstanbul millet vekili Süreyya İlmen (Süreyya Paşa) tarafından ‘Süreyya Opereti Binası’ adıyla yaptırıldı ve yıllarca cumhuriyet baloları, konser ve operalara mekân oldu. İçindeki tablo ve süslemeler Naci Kalmukoğlu’na (Ivanoviç Kalmukov) ait.
1930’lu yıllardan 2005’e kadar, uzun yıllar sinema olarak hizmet verdi. İstanbullular sesli sinema ile ilk defa bu salonda tanıştı. 1990’larda son teknolojiyle yenilendi ve özel efektli filmlerin izlendiği bir numaralı salon oldu. (Jurassic Park’ın Altıyol’a kadar inen bilet kuyruğunda geçirilen saatleri unutabilen var mı?)
Sinemanın ilk müdürü Nazım Hikmet’in babası Hikmet Nazım Bey; gösterilen ilk sesli film ise ‘Broadway Melodisi’ydi. Kadıköylülerin hemen hepsinin beyaz perdeyle ilk tanıştığı yer de burası.
Salonu 500 koltukluk, yani AKM’nin yarısı kadar bile değil. "Son anda bilet bulunur nasılsa”lara aldanmayın, yerinizi önceden ayarlayın.
Mimar Cafer Bozkurt’un müdürü olduğu restorasyon projesi yaklaşık 9 milyon dolara maloldu. Her şey aslına uygun olarak yenilenmiş, yer mozaikleri dahi korunmuş. Bunlara ilaveten klima, led aydınlatma sistemi, Süreyya Sineması’nın ambleminden yola çıkılarak tasarlanan avizeler, 70 kişilik asansörlü orkestra çukuru gibi yenilikler de var.
Yapımında Almanya ve Fransa’daki tiyatro binaları örnek alınmış. Özellikle hol kısmında Paris’teki Théâtre Champs-Elysées’den açıkça esinlenilmiş. Geneline Art Deco tarzı hakim; dışarıya adım atıncaya dek kendinizi Avrupa’da zannetmeniz olası.
Süreyya Paşa, varlıklarının Avrupa yakasında olanlarını çocuklarına bırakırken, Anadolu yakasında olanlarını ise hayır kuruluşlarına bağışladı. Süreyya Sineması bu bağış sırasında Darüşşafaka’nın payına düştü. Proje kapsamında 49 yıllığına Kadıköy Belediyesi tarafından kiralanana kadar da gelirinin bir kısmı Darüşşafaka tarafından kullanıldı.
Yapılışındaki motivasyon Süreyya İlmen’in Kadıköy’deki bir okul yararına, kiliseye bağlı olan Apollon Tiyatrosu’nda bir gece düzenlemek istemesi fakat kilisenin bu isteğini reddetmesi olmuş. Kâr amacı güdülmeden, tamamen Kadıköy ilçesinin ihtiyacı düşünülmüş.
80 yıl sonra bina, yeniden yapılış amacına uygun olarak operaların, tiyatroların sergileneceği bir kültür merkezine dönüştürüldü. Şimdilik Anadolu yakasının tek opera binası.
